Chân trời cửa biển tan hoang, thành thị nông thôn xơ xác. Dân chúng ra khỏi nhà sau bão như ra khỏi hầm trú bom thời chiến. Họ động viên nhau, gạt nước mắt và gượng dậy.
Ngày 20/9/2024, báo Dân Trí đã đăng tải bài viết với tiêu đề: “10 ngày đi qua bão lũ tại miền Bắc”. Nội dung cụ thể như sau:
“Po ăm ơi”, “noọng ơi” (Bố mẹ ơi, em ơi) Tiếng đồng bào Tày khóc gọi người thân vang trên những đồi cọ của thôn Làng Nủ (Lào Cai).
Rạng sáng 10/9, nghe tiếng nổ lớn, bà Hoàng Thị Và (61 tuổi) ôm cái chân đau thập thững chạy sang nhà văn hóa thôn. Từ sân nhà văn hóa, bà chứng kiến dòng bùn đất cuộn cao hàng chục mét, dội thẳng xuống mấy chục nóc nhà hàng xóm.
“Giời ơi, cả làng cả xóm đi hết rồi, sống làm sao được”, người phụ nữ cả đời sống ở Làng Nủ gào khóc.
Người dân Làng Nủ nhiều năm nay trồng rừng, nuôi cá tầm, những ngày tháng đói nghèo đã lùi xa. Lũ quét, sạt lở cũng rất lâu không còn đe dọa đến thôn xóm.
“Một trận lũ về từ lâu lắm rồi, khoảng 2008. Khi đó nhà tôi còn ở chân suối, lũ bùn ngập đến 3 bậc thang nhà sàn, lúa má chết cả. Nhưng cũng không ai bị làm sao”, bà mẹ người Tày kể lại.
Sau trận lũ năm 2008, bà được nhà nước cấp cho 10 triệu đồng để dựng căn nhà mới ở khu đất cao hơn, sát nhà văn hóa thôn Làng Nủ. “Nếu hồi ấy không được di dời, vẫn ở cái nhà dưới suối kia thì cũng chết theo làng xóm rồi”, bà nói.
Sáng 11/9, bộ đội và công an hành quân vào đến thôn. Hàng trăm người lính ngâm mình dưới “bể bùn” Làng Nủ để tìm kiếm thi thể dân làng.
Bà Và mở cổng đón những người lính vào nhà, đi chặt tre làm giá phơi quân phục, đi hái rau dớn về xào cho bộ đội ăn. Căn nhà “sống sót” sau lũ quét của bà trở thành nơi trú quân cho bộ đội suốt chuỗi ngày tìm kiếm nạn nhân sau đó.
Chương 1: Cơn cuồng nộ yagi
Chương 2: Mất mát kinh hoàng
Bão Yagi quần thảo từ Quảng Ninh, Hải Phòng đến Hà Nội suốt một ngày, rồi tan thành áp thấp nhiệt đới vào sáng 8/9.
Thảm họa mà bão giáng xuống miền Bắc mới chỉ bắt đầu. Sau bão, mây hoàn lưu đã dội những trận mưa khủng khiếp xuống bắc bộ. Lũ dâng cao trên các sông lớn.
Ngày 9/9, người dân bàng hoàng trước hình ảnh cầu Phong Châu (Phú Thọ) bị lũ cuốn sập, kéo theo nhiều người và xe cộ trên cầu xuống sông Hồng. Nhà chức trách xác định 3 người bị thương, 8 người mất tích.
Cũng sáng cùng ngày, một vụ sạt lở xảy ra trên quốc lộ 34 qua xã Ca Thành (Nguyên Bình, Cao Bằng) đã cuốn trôi một xe khách, 2 ô tô con và xe máy. Đến ngày 14/9, nhà chức trách thông báo 38 người chết và 15 người mất tích.
Vụ sập cầu Phong Châu và sạt lở vùi lấp xe khách tại Cao Bằng đánh dấu bước chuyển trong cách thức tàn phá của bão Yagi. Từ chỗ khiến nhà cửa tan hoang bằng sức gió, đến lượt nước lũ và sạt lở gây ra những thảm kịch.
Lũ trên sông Hồng, sông Cầu, sông Lô dâng cao. Ngập lụt xuất hiện tại Thái Nguyên, Yên Bái, Hà Nội, Tuyên Quang, Bắc Giang… Nhiều căn nhà tại TP Thái Nguyên ngập hết tầng 1, khiến người dân hoảng loạn.
Bước sang ngày 10/9, thảm họa kinh hoàng nhất đã xảy ra tại thôn Làng Nủ (Bảo Yên, Lào Cai). Rạng sáng, một trận lũ quét kèm theo đất đá sạt lở san phẳng một nửa thôn với 37 hộ dân và 158 nhân khẩu. Hơn 50 thi thể đã được tìm thấy trong bùn đất và nhiều người vẫn đang mất tích.
Ông Hoàng Văn Voi ngồi thu mình một góc, ánh mắt hướng ra phía dòng nước lũ vẫn đang cuồn cuộn chảy qua Làng Nủ. Trong cơn lũ dữ sáng sớm 10/9, người đàn ông vĩnh viễn mất đi vợ và cậu con trai út. Từ đó đến nay, đêm nào ngủ ông cũng mơ thấy cảnh vợ con kêu cứu mà mình bất lực không thể giúp.
Ông Voi là đời thứ 3 của dòng họ sống ở thôn Làng Nủ, tính ra cả trăm năm qua chưa có trận lũ quét nào kinh hoàng đến như vậy.
Trận lũ quét xảy ra hôm 10/9, tức 8/8 âm lịch.
Đúng 12 năm trước, vào ngày 8/8 âm lịch của năm 2008, một trận lũ quét cũng xảy ra ở Làng Nủ. Kể từ năm đó, cứ qua ngày 8/8 âm lịch, nhiều người dân ở Làng Nủ sẽ mổ gà, mổ lợn ăn mừng, cũng là cảm ơn trời đất đã không để xảy ra thiên tai.
“Ngày 8/8 âm lịch năm nay, cũng có nhà đã dự định sẽ tiếp tục truyền thống ấy, nhưng cơn lũ quét tàn ác lần này đã cuốn đi tất cả”, người đàn ông Làng Nủ ngậm ngùi.
Dọc con đường lầy lội dẫn vào Làng Nủ, nhà dân nào cũng mở toang cửa đón lực lượng cứu hộ trú chân. Không chỉ có nhà bà Hoàng Thị Và, cả cửa hàng tạp hóa của anh Hoàng Văn Hiếu cũng vậy.
“Nhà tôi ở phía ngoài chỉ bị sạt lở, nhưng anh em tôi phía trong mất hết tất cả rồi, 5 người chết, thật không bao giờ tôi dám nghĩ đến cảnh này”, anh Hiếu chia sẻ. 5 người thân thiệt mạng do lũ dữ, nhưng một ngày sau, anh Hiếu mới chỉ nhận được thi thể của một người em, trong tình trạng không còn nguyên vẹn.
Kể từ hôm xảy ra sự việc, anh Hiếu mở cửa hàng tạp hóa để đó và nói “ai cần gì có thể tự vào lấy”. Nhiều người ra mua những vật dụng thiết yếu, người đàn ông không lấy tiền mà bảo “cứ cầm về dùng đi”, vì người quan trọng giờ không còn nữa, hàng hóa có quan trọng gì.
Một tốp bộ đội rẽ vào cửa hàng tạp hóa của anh Hiếu để mua đồ, đúng lúc giữa trưa. Vợ anh Hiếu tất tả ở đâu chạy về, nói “các chú bộ đội cần gì thì cứ lấy nhé”, rồi chị chỉ chỗ để dép, chỗ để các vật dụng như cuốc, xẻng cho các chiến sĩ có thể tự lấy khi cần.
Không chỉ Làng Nủ, các địa phương miền núi khác cũng liên tiếp nhận tin dữ. Vụ sạt lở tại thôn Nậm Tông (xã Nậm Lúc, Bắc Hà, Lào Cai) khiến 18 người chết/mất tích và 11 người bị thương. Vụ sạt lở khu Nhà điều hành Thủy điện Đông Nam Á (xã Bản Cái, huyện Bắc Hà) khiến 5 người chết.
Tại Yên Bái, một vụ sạt lở đất vào rạng sáng 10/9 ở xã Minh Bảo đã vùi lấp căn nhà của một giáo viên mầm non. Cả 4 người trong gia đình thiệt mạng. Tại thôn Át Thượng, xã Minh Tân, sạt lở vùi lấp 5 hộ dân, khiến 9 người chết.
Trước đó, báo Dân Việt đã đăng tải bài viết với tiêu đề: “Đại tang ở Làng Nủ”. Nội dung cụ thể như sau:
Bới đất, cứu sinh mạng đồng bào trong bùn đất ở Làng Nủ
Làng Nủ nằm dưới chân núi Con Voi. Bao năm qua, 37 hộ dân tộc Tày sinh sống yên bình ở đây. “Làng Nủ chưa từng xảy ra lũ hay thiên tai gì cả”, một người dân xã Phúc Khánh nói. Chẳng ai nghĩ biến cố lũ quét Làng Nủ sẽ xảy đến.
Nhưng rạng sáng qua (10/9), “Con Voi” với hàng triệu khối đất đá bất chợt trở mình, cả bản làng thương mến lập tức gần như trở thành… bình địa.
Ông Hoàng Ngọc Diệp – Trưởng thôn Làng Nủ đứng chỉ về phía bãi bùn đất, rồi kể vị trí từng hộ dân, tên chủ hộ trước đây từng sinh sống.
“Ở đây có cả nhà xây, nhà gỗ. Nhưng bị trôi hết, lấp hết”, ông Diệp thẫn thờ.
Chuyện xảy ra vào rạng sáng qua, khoảng 6 giờ sáng, trong đời ông Diệp chưa từng chứng kiến cảnh tượng nào kinh khủng như thế. Những tiếng ục ục như báo trước thảm họa – “nhưng lúc đấy nào ai biết” – rồi một tiếng nổ lớn, cả mảng đất đá khổng lồ từ núi Con Voi trùm xuống Làng Nủ.
Mặt đất rung chuyển, mảnh gỗ, bê tông, xe máy, đồ đạc bị áp lực bắn cao lên không trung rồi lại sập xuống lần nữa cùng đất đá. Tiếng ì ầm kết thúc, tiếng kêu khóc vang lên. Cả thôn Làng Nủ phút chốc thành bình địa.
Tiếng nổ lớn khiến người dân ở xã Lương Sơn, giáp với xã Phúc Khánh cũng cảm nhận được.
Lúc đấy là gần 6 giờ sáng, ông Hoàng Văn Huế ở Bản Buộc (xã Lương Sơn) đi làm nương sớm. Tiếng nổ lớn làm ông giật mình, cứ thế, người đàn ông bỏ dụng cụ làm nương chạy về phía Làng Nủ.
“Lúc đấy mình cũng không biết chuyện gì, chỉ biết cần phải sang bên đấy”, ông Huế nói. Ông băng đồi, vượt suối chạy sang Làng Nủ. Cảnh tượng thật kinh hoàng, cả bản làng không còn nữa.
“Người ta cáng một số người bới trong bùn đất ra nhà văn hóa, tôi cũng giúp một tay”, ông Huế kể lại.
Ở gần hiện trường hơn so với ông Huế, ngay sau khi đất đá sụp xuống, ông Hoàng Văn Tá (xã Phúc Khánh) đã có mặt tại hiện trường.
“Tuổi ông ngoại rồi mà cả đời chưa từng thấy cảnh tượng nào khủng khiếp như thế này”, ông Tá nói bàng hoàng nhớ lại.
Trong mưa, ông Tá cùng người dân xung quanh lần theo tiếng khóc, tiếng kêu yếu ớt trong phát ra từ đống bùn đất. Cứ từng người, từng người một được bới lên. Ông Tá bới đất, đưa lên được 5 người.
Người dân nhìn thấy một số người bị cuốn theo dòng nước bùn nhưng bất lực không cách nào tiếp cận được. “Sợ lắm, đến giờ tôi vẫn còn sợ. Người thân tôi cho di chuyển đến nơi khác hết rồi. Giờ nghe tiếng mưa rơi ở Làng Nủ cũng sợ”, ông Tá chưa hết hoàn hồn.
Sáng qua (10/11), những cánh tay ở Làng Nủ đã kéo được hơn 20 đồng bào từ đống bùn đất của núi Con Voi, một số người đã tử vong, 17 người đến nay vẫn được điều trị trong bệnh viện.
Đám tang tiếp nối đám tang
Đường sá vẫn bị chia cắt, người dân phải cáng bộ người bị nạn, dùng thuyền chở qua suối đến chỗ có đường bê tông, tăng bo xe công nông vượt qua những chỗ sạt lở, vượt qua thôn Sài ra đến ngã 3 giao với Quốc lộ 70, rồi từ đó đi lên thị trấn Phố Ràng.
Bình oxy từ Trạm Y tế xã Phúc Khánh không đủ, phải qua xã Lương Sơn tiếp tế thêm cho các nạn nhân.
Đường sá chia cắt, điện mất, thông tin liên lạc không có, những nạn nhân đầu tiên phải tầm trưa mới đưa được ra đến Bệnh viện Đa khoa huyện Bảo Yên.
“Có người trong dạ dày đầy bùn đất”, một y tá ở bệnh viên nói đầy thương tâm.
Những người chấn thương nhẹ được điều trị ngay tại bệnh viện huyện, nơi cũng vừa bị ngập lụt suốt mấy ngày qua. Người bị nặng được chuyển lên tuyến trên.
Bác sỹ Phạm Hồng Việt – Giám đốc Bệnh viện Đa khoa huyện Bảo Yên đã điều động một kíp cấp cứu lưu động gồm 6 người lên thẳng Làng Nủ để cứu người. Trong ngày 10/9, nhiều nạn nhân từ Làng Nủ đã đến được bệnh viện, đến nay đã có 17 người được cứu sống.
Không có may mắn như vậy, đến chiều 11/9, 31 nạn nhân được xác định đã tử vong do lũ quét ở Làng Nủ, còn đến 65 người mất tích.
Những chiếc áo quan cứ lần lượt được chuyển đến Làng Nủ trong tận cùng nỗi đau. Những cái tên lần lượt được gào lên bởi người thân của nạn nhân. Ở một góc khác, một số người đầu giờ chiều mới đến hiện trường cố tìm tên người thân của mình trong danh sách đã được tìm thấy chưa.
Khi nạn nhân thứ 31 được tìm thấy, lẫn tiếng khóc là những tiếng xôn xao “chỉ mong làm sao tìm được bố, mẹ, con dâu, con rể, các cháu”.
“Mẹ cháu được tìm thấy rồi, mọi người cuốn chiếu, đưa đi đâu rồi”, giọng nói hồn nhiên của một cô bé tầm 3 – 4 tuổi khiến cho những người xung quanh không cầm được nước mắt.
Trên đường làng, vẫn còn những người tất tả chạy hướng về phía Nhà văn hóa thôn Làng Nủ để tìm người thân.
“Bố, chị gái, anh rể, cả chú, cả thím, các cháu… chả thấy đâu nữa, nhiều lắm, giờ chưa đếm được”, chị Nguyễn Thị Tâm vừa khóc vừa nói.
Những chiếc áo quan lần lượt được di chuyển khỏi Nhà văn hóa Thôn Làng Nủ. Bà H.T.T bấn loạn không biết phải làm gì khi ngồi cạnh hai cỗ quan tài: Con dâu và một người cháu 15 tuổi.
Còn hai người cháu 2 tuổi và 10 tuổi vẫn chưa thấy đâu. Con trai bà đang nằm viện sau nỗ lực cứu vợ con bất thành.
Một tấm bạt lớn cùng vài cọc tre dựng lên làm nhà đám che mưa cho hai cỗ áo quan. Hàng xóm xung quanh giúp bà T làm đám. “Nhà nghèo, con tôi hứa giúp mẹ bỏ nhà cũ, làm nhà mới nhưng giờ nhà mất, người cũng chẳng còn”, bà T khóc.
Ngồi từ trong nhà bà T nhìn ra đường, thi thoảng lại thấy những cỗ áo quan được khiêng từ hiện trường đi ra. Tang thương bao trùm, những ngày này, Làng Nủ có đại tang.
Bí thư Tỉnh ủy Lào Cai Đặng Xuân Phong, Trung tướng Phạm Hồng Chương – Tư lệnh Quân khu 2 đã có mặt tại hiện trường để chỉ đạo hiệp đồng cứu hộ, cứu nạn. Hơn 500 người được điều động, phân ca kịp để tìm kiếm các nạn nhân.
3 kíp cấp cứu thuộc Bệnh viện đa khoa tỉnh, Bệnh viện Sản Nhi và Bệnh viện đa khoa huyện Bảo Thắng hiện đang cùng bệnh viện địa phương túc trực, cấp cứu người bị thương. Tại thôn Làng Nủ, 1 kíp y, bác sĩ trực, sẵn sàng cấp cứu tại chỗ trước khi đưa các nạn nhân về Bệnh viện huyện điều trị.