Tôi là bà Mai, năm nay 68 tuổi, sống ở một làng quê yên bình. Cả cuộc đời tôi vất vả làm lụng, cùng chồng xây dựng ngôi nhà và mảnh vườn trên mảnh đất này. Chồng tôi mất sớm, để lại mình tôi nuôi ba đứa con trai. Cũng may mắn, các con tôi đều trưởng thành, lập gia đình và có công việc ổn định. Tuy nhiên, từ khi các con lập gia đình, tôi bắt đầu nhận ra khoảng cách ngày càng lớn giữa mẹ con.
Dạo gần đây, tôi hay nghe hàng xóm bàn tán về chuyện chia tài sản. Bà Hòa, hàng xóm bên cạnh, vừa mới làm xong di chúc, chia đều mảnh đất cho hai con trai. Thế mà chưa đầy một tháng sau, hai anh em quay ra tranh cãi, cắt đứt quan hệ chỉ vì ai cũng muốn phần đất đẹp hơn. Chuyện nhà bà Hòa khiến tôi trăn trở mãi. Tôi tự hỏi, liệu có nên chia đất sớm để tránh phiền phức sau này?
Các con tôi bắt đầu bóng gió về chuyện này. Đầu tiên là cậu cả Tuấn, người thường tự nhận mình gánh vác trọng trách lớn nhất trong nhà. Tuấn bảo: “Mẹ, mẹ chia đất sớm đi, sau này anh em không tranh cãi nữa. Chứ để đến lúc mẹ… thì khó nói lắm.” Nghe con nói, tôi chợt giật mình, nhưng vẫn cố trấn an mình rằng Tuấn chỉ lo xa.
Rồi đến cậu hai Long, người luôn khéo léo hơn. Long thường nhẹ nhàng nhắc: “Mẹ, con nghĩ mẹ nên phân chia rõ ràng để các cháu sau này cũng biết phần của mình. Ai cũng an tâm hơn, mẹ ạ.” Còn cậu út Tùng, vốn dĩ ít nói, nhưng lần này lại bất ngờ đồng tình: “Mẹ chia sớm, sau này đỡ đau đầu. Con chỉ cần phần nào nhỏ thôi, nhưng mẹ phải công bằng.”
Mỗi lần nghe các con nói, lòng tôi buồn nhưng không dám trách. Có lẽ chúng chỉ lo lắng cho tương lai. Sau nhiều đêm trằn trọc, tôi quyết định đi làm di chúc. Tôi gọi từng đứa đến hỏi ý kiến. Tuấn nói: “Con cả thì phải gánh vác, nên mẹ cho con phần đất gần mặt đường là hợp lý.” Long thì cười: “Con chỉ cần phần giữa, mẹ cứ sắp xếp.” Còn Tùng, dù nói ít nhưng lại bảo: “Phần đất sau vườn cũng được, con không đòi hỏi.”
Nghe các con nói, tôi mừng vì chúng không tranh giành. Nhưng có lẽ, tôi đã lầm…
Ngày tôi cầm bản di chúc ra ủy ban xã đóng dấu, lòng tôi nặng trĩu. Đó là một sáng mùa đông lạnh lẽo, trời mù sương. Khi chuẩn bị ký tên, tôi chợt nảy ra ý nghĩ: “Nếu chia đất rồi, mẹ sẽ ở đâu?” Tôi quay sang hỏi các con trai và con dâu: “Mẹ chia đất rồi, mẹ ở đâu?”
Các con nhìn nhau, im lặng. Rồi Tuấn lên tiếng trước, giọng khô khan: “Mẹ ở với con. Nhưng nhà con chật, mẹ chịu khó ở tạm phòng của cháu.” Long thì cười gượng: “Hay là mẹ ở luân phiên, mỗi nhà một tháng, cho công bằng.” Còn Tùng, cậu út, chỉ cúi đầu, lẩm bẩm: “Con chưa xây nhà mới, mẹ ở tạm nhà cũ vậy.”
Câu trả lời của các con như nhát dao cứa vào tim tôi. Tôi bật khóc ngay tại ủy ban xã. Họ chỉ nghĩ đến phần đất, phần tài sản, mà quên mất tôi vẫn còn sống, vẫn cần một nơi để gọi là nhà. Tôi nhận ra rằng, nếu ký vào tờ giấy này, tôi sẽ không còn gì cả. Không đất, không nhà, không chỗ dựa. Trong giây phút đó, tôi quyết định làm một việc để tự cứu mình.
Tôi cầm lại bản di chúc, xé toạc trước sự ngỡ ngàng của mọi người. Tôi nói: “Tôi sẽ không chia đất nữa. Tôi vẫn còn sống, và tôi sẽ giữ lại quyền quyết định. Nếu các con muốn đất, hãy chứng minh rằng các con xứng đáng.”
Các con tôi ban đầu phản ứng dữ dội. Tuấn nói tôi ích kỷ, Long thì bóng gió rằng tôi không tin tưởng con cái. Nhưng rồi, dần dần, chúng cũng hiểu ra. Chúng bắt đầu quan tâm đến tôi hơn, không chỉ vì tài sản. Chúng đến thăm tôi, hỏi han sức khỏe, thậm chí còn giúp tôi sửa lại ngôi nhà cũ.
Câu chuyện này không chỉ là bài học cho các con tôi, mà còn là bài học cho chính tôi. Tôi nhận ra rằng, người già cần có quyền tự chủ, cần biết giữ lại cho mình một “đường lui.” Tài sản có thể chia, nhưng chỉ khi nào người sở hữu thực sự sẵn lòng. Và trên hết, tình cảm gia đình không thể mua được bằng đất đai hay tài sản.
Bây giờ, mỗi khi nhìn ngôi nhà và mảnh vườn, tôi lại mỉm cười. Tôi biết mình đã làm đúng. Các con tôi, dù thế nào, cũng là máu mủ của tôi. Nhưng tôi sẽ không để tài sản trở thành rào cản giữa tình mẹ con. Đất đai, suy cho cùng, chỉ là vật ngoài thân. Còn gia đình, mới là tài sản quý giá nhất.