Dù pháp luật đất đai quy định “mua đất không có giấy tờ trước 2008 bằng giấy viết tay vẫn được cấp Sổ đỏ” nếu đủ điều kiện nhưng không phải người dân nào cũng nắm rõ để bảo vệ quyền lợi của mình.
Theo khoản 1 Điều 45 Luật Đất đai 2024, khi chuyển nhượng, tặng cho quyền sử dụng đất phải có Giấy chứng nhận, nếu không thì việc chuyển nhượng sẽ không hợp pháp vì không đủ điều kiện thực hiện quyền.
Tuy nhiên, việc chuyển nhượng, tặng cho quyền sử dụng đất chưa có Giấy chứng nhận mà không có một trong những loại giấy tờ về quyền sử dụng đất quy định tại Điều 137 Luật Đất đai 2024 thì vẫn được pháp luật bảo vệ, người đang sử dụng đất mà chưa được cấp Giấy chứng nhận thì được cấp nếu đủ điều kiện và không phải thực hiện thủ tục chuyển quyền theo quy định (không phải thực hiện thủ tục sang tên).
Điểm a khoản 1 Điều 82 Nghị định 101/2024/NĐ-CP quy định:
1. Các trường hợp sử dụng đất sau đây do nhận chuyển quyền sử dụng đất không đúng quy định của pháp luật nhưng có chữ ký của các bên liên quan mà chưa được cấp Giấy chứng nhận và không thuộc trường hợp quy định tại khoản 2 Điều này thì người đang sử dụng đất thực hiện thủ tục đăng ký đất đai, cấp Giấy chứng nhận quyền sử dụng đất, quyền sở hữu tài sản gắn liền với đất lần đầu theo quy định của Luật Đất đai và quy định tại Nghị định này mà không phải làm thủ tục chuyển quyền sử dụng đất; cơ quan tiếp nhận hồ sơ không được yêu cầu người nhận chuyển quyền sử dụng đất nộp hợp đồng, văn bản chuyển quyền sử dụng đất theo quy định của pháp luật, trừ trường hợp giấy tờ về việc nhận thừa kế quyền sử dụng đất theo quy định tại điểm d khoản 1 Điều 28 của Nghị định này:
a) Sử dụng đất do nhận chuyển quyền sử dụng đất trước ngày 01 tháng 7 năm 2014 đối với trường hợp không có giấy tờ về quyền sử dụng đất quy định tại Điều 137 của Luật Đất đai;
b) Sử dụng đất do nhận chuyển quyền sử dụng đất trước ngày 01 tháng 8 năm 2024 mà có giấy tờ về quyền sử dụng đất quy định tại Điều 137 của Luật Đất đai;
c) Sử dụng đất do nhận chuyển quyền sử dụng đất của người nhận thừa kế quyền sử dụng đất quy định tại khoản 4 Điều 45 của Luật Đất đai..”
Như vậy, người đang sử dụng đất do nhận chuyển nhượng, nhận tặng cho trước ngày 01/01/2008 không phải thực hiện thủ tục sang tên mà thực hiện thủ tục đăng ký, cấp Giấy chứng nhận lần đầu nếu đáp ứng các điều kiện sau:
– Đất chưa được cấp Giấy chứng nhận.
– Bên nhận chuyển quyền (người mua) không có Giấy chứng nhận của bên chuyển quyền hoặc hợp đồng, giấy tờ về chuyển quyền sử dụng đất theo quy định (không có hợp đồng được công chứng hoặc chứng thực).
– Đủ điều kiện cấp Giấy chứng nhận theo trường hợp đất có giấy tờ về quyền sử dụng đất quy định tại Điều 137 Luật Đất đai 2024 hoặc đất không có giấy tờ về quyền sử dụng đất quy định tại Điều 138 Luật Đất đai 2024.
Nếu đủ điều kiện thì người đang sử dụng đất chuẩn bị hồ sơ và thực hiện theo đúng thủ tục cấp Giấy chứng nhận lần đầu để có Giấy chứng nhận.
Kết luận: Mua đất không có giấy tờ trước 2008 vẫn được cấp Sổ đỏ nếu đủ điều kiện như trên. Tuy nhiên, do nhận chuyển nhượng quyền sử dụng đất chưa được cấp Giấy chứng nhận, không có giấy tờ về quyền sử dụng đất và không có hợp đồng được công chứng hoặc chứng thực nên dễ xảy ra tranh chấp. Nếu xảy ra tranh chấp phải giải quyết tranh chấp trước, sau đó mới được cấp Giấy chứng nhận.