Trời Sài Gòn về đêm thường không lạnh, nhưng vào những ngày cuối năm, gió bấc len lỏi qua từng con hẻm nhỏ, se sắt lòng người. Ngay góc ngã tư khu chợ cũ, dưới ánh đèn đường nhạt nhòa, có một gánh cháo nhỏ được nhóm lên mỗi đêm — đó là gánh cháo khuya của bà Năm.
Bà Năm đã ngoài bảy mươi, sống một mình trong căn chòi tạm bợ sát mé kênh. Chồng bà mất sớm, con cái thất lạc, không liên lạc gì nhiều năm nay. Ngày qua ngày, bà kiếm sống bằng gánh cháo trắng nấu với đậu xanh, đơn giản mà ấm lòng. Khách của bà là những người lao động đêm, tài xế xe ôm, người nhặt ve chai, và đôi khi là những đứa trẻ lang thang không nơi nương tựa.
Trong số đó, có một cậu bé tên Khải — một đứa trẻ mồ côi sống vạ vật nơi vỉa hè từ lúc mới chừng bảy, tám tuổi. Cậu thường đến gánh cháo vào khoảng gần nửa đêm, ngồi nép bên lề, im lặng và rụt rè. Lần đầu tiên, bà Năm thấy cậu chỉ ngồi nhìn bát cháo với ánh mắt thèm thuồng mà không dám xin.
Bà gọi:
— Nè con, lại đây ăn tô cháo cho ấm bụng nè. Không có tiền cũng không sao đâu.
Cậu bé ngập ngừng bước đến, cúi đầu lí nhí:
— Con… không có tiền, con… con cảm ơn bà…
Bà chỉ cười hiền, múc cho cậu tô cháo đầy, rắc thêm chút tiêu, hành phi thơm phức.
— Ăn đi, đừng ngại. Bụng đói không học được cái gì hết.
Từ hôm đó, Khải gần như trở thành vị khách thường xuyên. Mỗi đêm, bà Năm luôn để dành một tô cháo cho cậu. Có hôm trời mưa lớn, bà còn cho cậu tá túc tạm trong chiếc chòi nhỏ của mình, dù chẳng có gì ngoài cái chăn mỏng và vài vật dụng cũ kỹ.
— Sao con không đi học? — Bà hỏi một lần khi thấy cậu chăm chú đọc tờ báo cũ.
— Con thích học lắm, nhưng không có ai lo cho con đi học. Hồi nhỏ ba má mất, con sống với ông bà, rồi ông bà cũng mất, con ra đường từ đó…
Bà Năm thở dài, mắt xa xăm:
— Đời người đôi khi cũng như gánh cháo này, nghèo thì nghèo, nhưng có thể làm ấm lòng người khác… Thôi ráng lên, rồi ông trời sẽ không phụ lòng người đâu.
Năm tháng trôi qua, Khải lớn dần, cơ hội đến với cậu khi một tổ chức từ thiện phát hiện và đưa cậu vào chương trình hỗ trợ học tập. Cậu đi học ban ngày, tối vẫn ghé bà Năm, đôi khi phụ bà nấu cháo, dọn dẹp. Dưới ánh đèn lờ mờ, cậu ngồi học bài, còn bà Năm thì lụi cụi bên nồi cháo, lâu lâu nhìn cậu rồi mỉm cười.
— Ráng học, mai mốt thành tài nhớ đừng quên bà già bán cháo nghen!
— Dạ, bà là người ơn lớn nhất đời con!
Mười năm sau…
Sài Gòn thay da đổi thịt. Góc chợ xưa không còn gánh cháo khuya nào nữa. Gánh cháo của bà Năm cũng không còn. Người ta bảo bà già yếu quá, không còn đủ sức bán nữa. Có người bảo bà chuyển về quê sống, cũng có người nói bà vào viện dưỡng lão. Tin tức về bà gần như mờ mịt…
Lúc này, tại một tòa cao ốc sang trọng giữa trung tâm thành phố, một người đàn ông trẻ tuổi, lịch lãm trong bộ vest đen, đứng lặng nhìn về phía màn đêm xa xăm. Anh tên đầy đủ là Trần Minh Khải, Giám đốc điều hành của một công ty công nghệ hàng đầu Việt Nam. Nhưng dù thành đạt, trong lòng anh vẫn luôn day dứt một điều: Không biết bà Năm giờ này ở đâu? Bà còn sống không? Có khỏe không?
Khải cho người dò hỏi, tìm kiếm khắp nơi. Một buổi chiều, trợ lý anh báo tin:
— Dạ anh Khải, em vừa nhận được thông tin. Hình như có một bà cụ tên Năm đang ở Trung tâm dưỡng lão Bình An, quận 9. Hồ sơ ghi bà không có thân nhân…
Không chần chừ, Khải lái xe thẳng đến trung tâm. Tim anh đập liên hồi khi bước vào căn phòng nhỏ cuối dãy nhà.
Trên chiếc giường sắt đơn sơ, một bà cụ tóc bạc trắng, gầy guộc đang ngồi nhìn ra cửa sổ. Đôi mắt mờ đục như đang tìm kiếm điều gì đó giữa khoảng trời đầy mây.
— Bà… Bà Năm… — Giọng Khải nghẹn ngào.
Bà cụ quay lại, nheo mắt nhìn một hồi lâu, rồi lắc đầu:
— Ai vậy con?
— Là… con nè… Khải đây… Đứa bé hồi đó bà cho ăn cháo… Bà nhớ không?
Bà Năm im lặng hồi lâu, rồi ánh mắt bà sáng lên, run run đưa tay:
— Khải… Khải đó hả con? Trời đất ơi… Khải của bà…
Anh chạy đến ôm chầm lấy bà, không kìm được nước mắt.
— Bà còn sống, con mừng quá… Con tìm bà bao năm nay…
— Bà tưởng con đi luôn rồi… Cứ nghĩ chắc con thành tài rồi quên bà cháo nghèo này chớ…
— Không đâu bà… Con chưa bao giờ quên…
Những ngày sau đó, Khải sắp xếp để bà Năm được về sống trong căn biệt thự nhỏ của mình, có vườn, có hồ cá, có cả góc bếp nhỏ nơi bà có thể nấu lại nồi cháo trắng xưa. Anh thuê người chăm sóc bà, nhưng buổi tối vẫn tự tay nấu cháo cho bà, như bà từng nấu cho anh thuở nào.
— Bà à, bà nghỉ ngơi đi, chuyện còn lại cứ để con lo.
— Con lo cho bà như vầy, bà hạnh phúc lắm… Thiệt không uổng những đêm gió lạnh nấu cháo chờ con…
Một hôm, Khải tổ chức buổi từ thiện lớn ở khu lao động cũ, nơi bà từng bán cháo. Anh dựng lại một gánh cháo y hệt năm xưa, phát miễn phí cho người lao động nghèo. Anh nói với mọi người:
— Tô cháo này là nợ ân tình… Hồi nhỏ tôi từng đói khát, từng được một người phụ nữ nghèo cứu giúp. Không có bà, sẽ không có tôi ngày hôm nay. Tôi chỉ mong mỗi tô cháo đêm nay có thể truyền đi chút ấm áp mà tôi từng nhận được…
Trong đám đông hôm ấy, có người rơi nước mắt. Và đâu đó, dưới ánh đèn khuya, hương cháo trắng lại lan tỏa, ấm cả một góc trời.