Tin mới

Từng có lối sống ảnh hưởng đến sức khỏe và sinh con

Vợ chồng chị Nguyễn Thanh Tuyền (37 tuổi) và anh Hoàng Minh Tuấn (40 tuổi), ở Đồng Nai cưới nhau đã nhiều năm nhưng không có con. Khi đi khám hiếm muộn, vợ chồng họ đều được chẩn đoán mắc bệnh lý khiến khó có con tự nhiên.

Ngoài ra, anh Tuấn có nồng độ tinh trùng ít, độ di động kém, tỷ lệ tinh trùng dị dạng 60%. Còn chị Tuyền có chỉ số dự trữ buồng trứng thấp, chỉ còn 1.4ng/ml, trong khi chỉ số này ở phụ nữ độ tuổi sinh sản dưới 38 trung bình 2-6.8ng/ml. Do đó, dù họ đã 2 lần làm thụ tinh ống nghiệm nhưng không thành công.

Bác sĩ Châu Hoàng Phương Thảo đang tư vấn cho cặp vợ chồng hiếm muộn. Ảnh: BVCC.

Cuối năm 2023, sau nhiều năm mong con không được, vợ chồng họ tiếp tục đi khám. BS.CKI Châu Hoàng Phương Thảo, Phó giám đốc Trung tâm Hỗ, Bệnh viện đa khoa Tâm Anh TP.HCM cho biết, đã tư vấn cho hai vợ chồng họ cần làm thụ tinh ống nghiệm để có con.

Tuy nhiên, trước đó, vợ chồng chị Tuyền có thói quen sinh hoạt, cách ăn uống không lành mạnh và ít tập luyện. Để có kết quả thành công, bác sĩ Thảo khuyến cáo, cả hai vợ chồng cần có lối sống lành mạnh nhằm cải thiện sức khỏe cũng như như chất lượng trứng và tinh trùng trước khi thụ tinh ống nghiệm.

“Lối sống đóng vai trò quan trọng trong việc sản xuất hormone, sản xuất tinh dịch, số lượng trứng, chất lượng trứng, chất lượng niêm mạc tử cung và một loạt các quá trình khác liên quan đến khả năng sinh sản”, bác sĩ Thảo chia sẻ.

Theo bác sĩ Thảo, duy trì lối sống lành mạnh bao gồm chế độ dinh dưỡng, sinh hoạt, vận động có thể giúp tăng cường sức khỏe sinh sản của cả hai giới và giúp tăng tỷ lệ thành công khi điều trị vô sinh ở các cặp vợ chồng chậm con.

Sau khi được tư vấn, vợ chồng chị Tuyền đã dần từ bỏ thói quen cũ, tập sống lành mạnh hơn. Hằng ngày, chị Tuyền bổ sung vitamin thông qua các thực phẩm và viên uống do bác sĩ kê, anh Long cai thuốc lá. Cùng với đó, hai vợ hạn chế thức khuya như trước và dần giảm bớt căng thẳng.

Về ăn uống, anh chị ăn nhiều rau, củ, trái cây, cung cấp protein từ cá, các loại đậu và thịt gia cầm ít chất béo. Các thực phẩm này được chế biến theo cách luộc, hấp, nấu canh thay vì chiên rán, xào như trước. Họ cũng hạn chế ăn thức ăn nhanh, các thực phẩm nhiều đường, dầu mỡ và ăn ở hàng quán.

Ngoài ăn uống lành mạnh, giữ tinh thần thoải mái, vợ chồng chị Tuyền còn chạy bộ lúc 5 giờ sáng khoảng 30 -60 phút/ngày. Ảnh minh họa.

Về tập luyện, chị Tuyền cho biết, trước đây hai vợ chồng đi làm về mệt, ăn uống xong là năm nghỉ, hoặc rất ít khi tập luyện. Khi nghe khuyến cáo của bác sĩ Thảo, vợ chồng chị lựa chọn môn chạy bộ cho cả hai. 5 giờ sáng mỗi ngày, anh chị dậy vận động rồi cùng nhau chạy bộ để vừa rèn luyện sức khỏe vừa có thể thư giãn. Chạy bộ khoảng 30 – 60 phút, họ về cùng nhau nấu ăn sáng rồi đi làm.

Hạnh phúc đón bé rồng vàng sau 1 tháng thay đổi lối sống

Sau một tháng thay đổi lối sống, vợ chồng Tuyền đi khám hiếm muộn lại. Kết quả chọc hút trứng của chị Tuyền thu được 12 trứng trưởng thành. Anh Tuấn cũng được lọc rửa tinh trùng để chọn những “chiến binh” khỏe nhất để thực hiện thụ tinh trong ống nghiệm.

Bác sĩ Giang cho biết, vợ chồng Tuyền có được 8 phôi ngày 5 loại tốt (là trứng sau thụ tinh tạo thành hợp tử được nuôi cấy trong 5 ngày). Sau khi nội niêm mạc tử cung của chị Tuyền đáp ứng điều kiện, các bác sĩ tiến hành chuyển 1 phôi. 14 ngày sau chuyển phôi, chị Tuyền được thông báo đã đậu thai.

Hiện, chị Tuyền đang trong những tháng đầu của thai kỳ nên còn nghén ngẩm khiến người mệt mỏi. Anh Tuấn hết giờ làm là về nhà ngay để chăm sóc vợ, thủ thỉ với con đầu lòng đang nằm trong bụng mẹ.

Theo báo cáo mới nhất của Tổ chức Y tế thế giới (WHO), trên thế giới cứ 6 người trưởng thành có 1 người vô sinh ở một thời điểm nào đó trong đời. Tại Việt Nam, có khoảng 7,7% cặp vợ chồng trong độ tuổi sinh đẻ bị vô sinh, hiếm muộn (tương đương với 1 triệu cặp vợ chồng).

Vợ chồng sống vui vẻ, không căng thẳng, stress sẽ giảm được mắc vô sinh. Ảnh minh hoa.

Nguyên nhân khiến các cặp đôi vô sinh ngoài mắc các vấn đề về cơ quan sinh sản còn có do béo phì, trầm cảm, lo lắng và lối sống.

TS.BS. Phan Chí Thành, Chánh văn phòng Trung tâm Đào tạo và Chỉ đạo tuyến, Bệnh viện Phụ sản Trung Ương, cho biết lối sống thiếu lành mạnh là nguyên nhân thường gặp nhất ở nam giới vô sinh. Bác sĩ Thành giải thích, việc duy trì lối sống ít vận động khiến nhiều nam giới thừa cân, béo phì. Đây là căn bệnh dễ làm gián đoạn khả năng sinh sản và vô sinh ở nam giới. Bên cạnh đó, thói quen hút thuốc lá, thuốc lào và thuốc lá điện tử cũng làm ảnh hưởng tới sự thụ thai.

Ngoài ra, khi hai vợ chồng có cuộc sống căng thẳng cực độ hoặc lo lắng quá mức, trải qua chấn thương hoặc mất ngủ và các vấn đề về giấc ngủ khác có thể làm giảm khả năng sinh sản. “Các cặp vợ chồng hiếm muộn rất dễ xảy ra mâu thuẫn, stress. Từ đó dẫn đến việc ít quan hệ, quan hệ ít thăng hoa và làm giảm khả năng mang thai”, bác sĩ Thành chia sẻ.

Các bác sĩ khuyến cáo, tỷ lệ vô sinh đang gia tăng ở nước ta, trong đó khoảng 50% cặp vợ chồng vô sinh có độ tuổi dưới 30. Vì vậy, vợ chồng không dùng biện pháp tránh thai nhưng sau một năm kết hôn (hoặc 6 tháng với phụ nữ trên 35 tuổi) chưa có con nên đi khám, điều trị sớm. Việc trì hoãn điều trị có thể khiến khả năng sinh sản suy giảm theo thời gian, tăng khó khăn và chi phí điều trị.

* Tên nhân vật trong bài đã thay đổi.

Những cụ ông tuổi U100 vẫn mê tập gym

Cụ Phạm Mạnh Hùng, người gốc Hải Phòng, hiện thuê phòng trọ sống ở TP Biên Hòa năm nay đã hơn 99 tuổi nhưng vẫn đi tập gym thường xuyên để rèn luyện sức khỏe.

Cụ Hùng cho biết, cụ mê tập gym từ ngày còn trẻ. Hiện tuổi đã cao, nhưng cụ được bạn gái kém tuổi động viên tập gym cho khỏe.

Khi thấy cụ ông đã lớn tuổi đến hỏi xin tập, chủ phòng gym nơi cụ Hùng tập đã miễn phí hoàn toàn cho cụ. Ngoài ra, chủ phòng gym này còn nhờ huấn luyện viên chuyên nghiệp hướng dẫn, theo dõi sát sao cụ Hùng tập. Nhưng khi thấy cụ ông sinh năm 1925 hành thạo tập các bài, đẩy được tạ 50kg rất nhẹ nhàng, ai cũng bất ngờ.

Ngoài tập gym, ông Hùng còn ăn uống lành mạnh để tốt cho sức khỏe, giúp ông sống thọ hơn. Ảnh minh họa.

Giống như cụ Hùng, mấy năm qua cũng rất nhiều người bất ngờ và ngưỡng mộ cụ Khứu Văn Chắc (ở An Giang), năm nay 89 tuổi có thân hình săn chắc, cơ bắp cuồn cuồn nhờ tập gym.

Cụ Chắc cho biết, đến nay đã tập gym được hơn 6 năm. Nhờ môn tập này, cụ đã đẩy lùi được bệnh gout, viêm xoang. Căn bệnh tim mà cụ đang mắc cũng đỡ đi rất nhiều. Điều đặc biệt, mới đây khi đi khám sức khỏe tổng quát, cụ Chắc được bác sĩ khen có sức khỏe bình thường.

Tập gym là cách giúp kéo dài tuổi thọ

Trung tâm Kiểm soát và Phòng ngừa dịch bệnh (CDC Mỹ), cho rằng, tập luyện sức mạnh có thể là một công cụ giúp làm giảm các triệu chứng của nhiều căn bệnh mạn tính, bao gồm tiểu đường, viêm khớp, loãng xương và béo phì.

Luyện tập sức mạnh có thể không khó như bạn nghĩ, vì những bài tập này dễ hiệu quả mà không cần quá nhiều thiết bị hỗ trợ và không quá tốn thời gian. Theo CDC, khi thực hiện đúng những bài tập này và với sự hướng dẫn của bác sĩ, luyện tập sức mạnh có thể là một dạng bài tập an toàn cho cả những người cao tuổi mắc các vấn đề về sức khỏe.

Tập luyện sức mạnh giúp làm giảm các triệu chứng của nhiều bệnh mạn tính, bao gồm tiểu đường, viêm khớp, loãng xương và béo phì… Ảnh minh họa.

Bộ Y tế và Nhân sinh Mỹ cũng cho rằng, những người cao tuổi cần luyện tập các bài tập tăng cường sức mạnh cơ bắp ít nhất 2 ngày/tuần để luyện tập tất cả các nhóm cơ lớn trên cơ thể, bao gồm cơ chân, cơ cánh tay, cơ vai, cơ hông, cơ lưng, cơ bụng và cơ ngực. Tuy nhiên, cơ quan này khuyến cáo, người cao tuổi nên tuân theo một quy trình các bài tập về sức mạnh và nên tăng mức độ luyện tập một cách từ từ. “Những bài tập sức mạnh không nên gây đau đớn cho người tập. Nếu bạn cảm thấy đau nhói, hãy dừng ngay bài tập và hỏi ý kiến của bác sĩ để xem có nên tiếp tục hay không”, chuyên gia cho biết.

Ngoài ra, Bộ Y tế và Nhân sinh Mỹ cũng khuyến cáo, với người lớn tuổi, trước khi bắt đầu tập gym cần khởi động bằng cách đi bộ khoảng 5-10 phút để giúp cơ thể chuẩn bị cho bài tập bằng cách định hướng lưu lượng máu chảy tới các cơ, nhằm ngăn chặn chấn thương.

Một nghiên cứu mới đây do Đại học Brigham Young (Mỹ) thực hiện cho thấy, người tập thể dục thường xuyên từ mức độ vừa phải đến cường độ cao thật sự có telomere trong DNA dài hơn người không tập. Theo các nhà nghiên cứu, telomere là những trình tự lặp lại của DNA ở các đầu mút của nhiễm sắc thể, nhằm bảo vệ cấu trúc di truyền khỏi bị tổn hại. Telomere được coi là thứ tạo ra “tuổi sinh học” của mỗi người, cho thấy tuổi của tế bào trong cơ thể họ chứ không phải độ tuổi theo trình tự thời gian thông thường.

Ông Khướu Văn Chắc là một người tập gym để rèn luyện sức khỏe suốt mấy năm qua. Ảnh: Diệu Thuần.

Tuổi càng cao, các telomere sẽ càng có xu hướng ngắn lại. Riêng những người tập thể dục thường xuyên ở cường độ cao thì có tuổi sinh học trẻ hơn người lười vận động khoảng 9 năm. Tức là, telomere của người thường xuyên tập gym dài hơn người không tập.

Các nhà nghiên cứu khuyến cáo, muốn làm chậm quá trình lão hóa hiệu quả và kéo dài tuổi thọ, chúng ta cần tập gym với cường độ cao (tần suất khoảng 5 buổi/tuần) là tốt nhất.

Ths.BS Ngô Tiến Đông – Khoa Điều trị tích cực Nội khoa (Bệnh viện Nhi Trung ương) cho biết, các bác sĩ mới tiếp nhận một bệnh nhi 2 tháng tuổi, nhập viện trong tình trạng ngừng thở, co giật, môi tím tái. Theo gia đình bệnh nhi,, 3 ngày trước khi vào viện, trẻ thường xuyên quấy khóc, phải bế đung đưa để dỗ. Khi thấy trẻ bú ít, kém linh hoạt gia đình mới đưa đến bệnh viện cấp cứu.

Theo bác sĩ Đông, khi vào viện trẻ tím môi, thóp trước căng phồng, co giật, tăng áo lực nội sọ, nguy cơ tử vong cao. Gia đình khẳng định trước đó trẻ không bị té ngã, chưa co giật bao giờ. Sau thăm khám lâm sàng và siêu âm thóp, các bác sĩ nghi ngờ trẻ bị tổn thương thần kinh.

Sau đó, bệnh nhi được chụp cộng hưởng từ sọ não, soi đáy mắt, kết quả cho thấy trẻ tụ máu dưới nhện hai bên, phù não lan tỏa 2 bên, kèm xuất huyết võng mạc, phù gai thị, nghi do Hội chứng rung lắc.

Bác sĩ Ngô Tiến Đông cho biết, hiện chỉ số sinh tồn của trẻ đã ổn định nhưng nguy cơ để lại biến chứng là rất lớn.

Ngay sau đó, bệnh nhi được thở máy, cắt cơn co giật và điều trị tăng áp lực nội sọ. Sau 7 ngày điều trị trẻ đã được cai máy thở, dấu hiệu sinh tồn ổn định nhưng vẫn còn di chứng như giảm ý thức, nguy cơ để lại di chứng thần kinh lâu dài, ảnh hưởng đến tương tác xã hội và chất lượng sống sau này.

Bác sĩ Đông cho biết, hội chứng rung lắc xảy ra phổi biến ở trẻ dưới 1 tuổi, nhất là giai đoạn 2 đến 4 tháng khi trẻ quấy khóc nhiều. Nguyên nhân dẫn đến hội chứng này thường do thói quen bế rung lắc nhằm dỗ con bớt quấy khóc, thói quen đưa võng, lắc nôi ru trẻ ngủ, hoặc những động tác làm thay đổi đột ngột tư thế như bế trẻ lên cao, bế thốc dậy, tung cao trẻ… Đặc biệt, trẻ có thể gặp nguy hiểm dù chỉ với 5 giây rung lắc.

“Trẻ sơ sinh cổ còn rất yếu, chưa đủ sức nâng đỡ đầu vốn có kích thước lớn bằng 10-15% cơ thể. Mặt khác, não trẻ chưa phát triển hoàn thiện, còn nằm “trôi nổi” trong môi trường dịch não tủy bao bọc xung quanh. Do vậy, rung lắc mạnh, gây ra sự tăng – giảm tốc nhanh chóng của não, tác động va đập vào bề mặt cứng bên trong hộp sọ, làm tổn thương não và các mạch máu não, phù não và tăng áp lực nội sọ”, bác sĩ Đông phân tích.

Các triệu chứng thường gặp của hội chứng này bao gồm trẻ quấy khóc, nôn nhiều, bú kém, nhịp thở bất thường, ngủ li bì, co giật hoặc hôn mê. Một số trường hợp trẻ không có biểu hiện hôn mê, tuy nhiên một thời gian sau có thể gặp phải những vấn đề liên quan đến chậm phát triển tinh thần vận động.

“Nhiều trẻ có thể mắc hội chứng này nhưng ban đầu chỉ biểu hiện quấy khóc, li bì 1-2 ngày rồi ăn ngủ bình thường, vì thế gia đình dễ bỏ qua. Sau này lớn lên, trẻ mới dần có biểu hiện của bại não, thị lực kém, chậm phát triển, lúc đó rất khó biết được căn nguyên và cũng rất muộn để có thể can thiệp, điều trị được”, bác sĩ Đông cảnh báo.

Việc rung lắc trẻ, nhất là trẻ sơ sinh rất nguy hiểm, có thể gây ra những chấn động não. Ảnh minh họa.

Để phòng bệnh, các gia đình khi chăm trẻ không thực hiện những động tác xoay chuyển đầu trẻ một cách đột ngột như: rung lắc nôi đối với trẻ nhỏ; bế thốc ngược; xốc vác trẻ gấp gáp; tung hứng trẻ khi nô đùa; tát, đánh vào tai, vào đầu, vào mặt trẻ.

Khi trẻ có biểu hiện nghi ngờ cần đưa ngay đến viện để thăm khám, không bế xốc hay rung lắc thêm để trẻ tỉnh lại, không cho ăn trước khi có cấp cứu hỗ trợ. Nếu trẻ ngừng thở, cần được hô hấp nhân tạo. Trong một số trường hợp, trẻ có thể bị nôn trớ, để tránh bị sặc, hãy nhẹ nhàng đặt nghiêng đầu và người trẻ theo một trục đồng nhất.

Khoa Ngoại nhi tổng hợp, Bệnh viện Sản Nhi tỉnh Phú Thọ đang điều trị cho 2 bệnh nhi bị đa chấn thương do chó cắn. Trong đó có 1 bé trai 3 tuổi bị chấn thương bụng, vỡ thận do bị chó béc-giê tấn công.

Bé trai H.M.K (3 tuổi, trú tại Vĩnh Phúc) được gia đình đưa đến Bệnh viện Sản Nhi tỉnh Phú Thọ cấp cứu ngày 29/3/2024 sau khi bị 2 con chó béc-giê (khoảng 25kg/con) của nhà hàng xóm tấn công. Thời điểm vào viện, bé K. hoảng loạn, quấy khóc, vùng đầu, mặt, bẹn, lưng, chân có nhiều vết thương kèm theo tình trạng tiểu ra máu.

Bé trai bị chó tấn công hiện đã dần ổn định. Ảnh: BVCC.

Ngay lập tức trẻ được sơ cứu, vệ sinh vết thương, dùng giảm đau và tiêm phòng uốn ván, tiêm phòng dại. Sau khi chụp chiếu, các bác sĩ phát hiện trẻ có tình trạng chấn thương vỡ thận phải thành 2 mảnh. Sau đó, trẻ được điều trị theo phác đồ và chỉ định của bác sĩ. Sau 4 ngày điều trị, hiện tại trẻ tỉnh, không sốt, ăn được, các vết thương phần mềm còn ít dịch, bụng không chướng, nước tiểu qua sonde trong.

Trước đó 1 tuần, ngày 23/3/2024, bệnh viện cũng tiếp nhận bệnh nhi tên N.Q.C (4 tuổi, cũng trú tại Vĩnh Phúc) bị chó nhà ông nội tấn công, cắn vào vùng đầu và tay phải khi tới nhà ông nội chơi. Khi vào viện, trẻ xây sát nhiều vị trí trên người, trong đó có 02 vết thương rách da vùng đầu kích thước 3x2cm, 02 vết thương vùng khuỷu và cánh tay phải kích thước 3x8cm, chảy máu nhiều.

Trẻ được chăm sóc vết thương, thay băng, vệ sinh, chiếu tia plasma vết thương hàng ngày, đồng thời dùng kháng sinh, giảm đau. Trẻ được khâu vết thương sau 5 ngày điều trị. Hiện tại sau 1 tuần điều trị, tình trạng trẻ ổn định, vết thương khô, trẻ ăn uống tốt và chuẩn bị được xuất viện.

BS Nguyễn Đức Lân – Trưởng khoa Ngoại nhi tổng hợp khuyến cáo các bậc phụ huynh, người chăm sóc trẻ cần sát sao, không nên cho trẻ đùa nghịch, chơi với chó, mèo, đặc biệt là chó lạ, hoặc chó, mèo có kích thước lớn. Khi trẻ bị chó, mèo hoặc động vật hoang dại cắn hoặc gây tổn thương cần nhanh chóng đưa trẻ tới các cơ sở y tế để được thăm khám và tư vấn, hướng dẫn điều trị.

Đồng thời, người nuôi chó mèo cũng cần tiêm phòng cho vật nuôi đầy đủ và tiêm nhắc lại hàng năm theo khuyến cáo của ngành thú y; không được thả rông chó, vật nuôi ra đường. Nếu chó, vật nuôi được dắt ra đường phải được đeo rọ mõm, tránh để tấn công người khác.

Cuối tuần vừa qua, tại tỉnh Hòa Bình đã diễn ra giải siêu chạy Marathon Việt Nam 2024 thu hút rất đông vận động viên tham gia. Tuy nhiên, sự cố xảy ra khi một vận động viện đang chạy bỗng xuất hiện dấu hiệu sức khỏe bất ổn, sau đó ngất xỉu. “Dù được các bác sĩ nỗ lực cấp cứu nhưng vận động viên đã không qua khỏi và từ trần tại Bệnh viện đa khoa tỉnh Hòa Bình vào sáng sớm Chủ nhật, ngày 24/3/2024”, theo thông báo từ Ban tổ chức giải chạy.

Thực tế đây không phải lần đầu tiên có trường hợp vận động viên tử vong khi tham gia các giải chạy. Trước đó tại Hà Nội cũng đã có vài trường hợp tử vong hoặc nhập viện trong tình trạng nguy kịch khi chạy marathon.

Đã có không ít trường hợp đột tử khi đang tham gia các giải chạy trong thời gian gần đây. Ảnh minh họa.

Ths.BS Đoàn Dư Mạnh, thành viên Hội Bệnh mạch máu Việt Nam cho biết, các trường hợp tử vong trên đường chạy nói riêng và chơi thể thao nói chung đa số liên quan đến các vấn đề về tim mạch. Theo đó, có khoảng 80% các trường hợp đột tử khi chơi thể thao, tham gia các giải chạy có bệnh lý tim mạch từ trước nhưng không phát hiện, hoặc chủ quan nghĩ là nhẹ nên khi vận động gắng sức dẫn đến tử vong.

Phân tích về nguyên nhân, bác sĩ Mạnh cho rằng, khi chạy nhịp tim thay đổi, đập nhanh hơn vì thế nếu không kiểm soát tốt sẽ khiến huyết áp, nhịp tim tăng nhanh, từ đó xuất hiện các cơn thiếu máu lên não. Khi đó, có trường hợp gặp tình trạng choáng váng, sau vài phút sẽ trở lại bình thường nhưng họ không hề biết đó chính là dấu hiệu dự báo cơn đột quỵ sắp xảy ra.

Theo bác sĩ Mạnh, những người bị ngừng tim khi gắng sức thường gặp các hội chứng như Brugada, hội chứng WPW, bệnh cơ tim phì đại… Đáng nói, các hội chứng này không có yếu tố khởi phát, mà bất ngờ xuất hiện gây rối loạn nhịp tim, tim đập nhanh (bình thường tim đập 70-80 lần/phút nhưng khi rối loạn, nhịp tim tăng lên 300-400 lần/phút) gây ngất xỉu và có thể ngừng tim ngay sau đó. Ngoài ra, những người chạy bộ hay hoạt động gắng sức còn có thể gây hẹp, tắc nghẽn động mạch vành, rách động mạch cũng rất nguy hiểm, có thể dẫn tới tử vong.

Bác sĩ Đoàn Dư Mạnh cho biết, nguy cơ dẫn tới các ca đột quỵ khi hoạt động gắng sức thường liên quan tới vấn đề về tim mạch.

Ths.BS Đỗ Quốc Phong – Phó khoa Hồi sức tích cực và Chống độc nội khoa (Bệnh viện E) cũng cảnh báo, ngoài vấn đề tim mạch, hoạt động gắng sức còn đối mặt với nhiều nguy cơ khác, trong đó có thể gây mất chức năng thận. Theo đó, khi hoạt động gắng sức, các cơ phải hoạt động quá nhiều, thiếu khối lượng tuần hoàn sẽ dẫn tới không đủ cung cấp oxy và máu tới các vùng cơ. Điều này sẽ gây ra hiện tượng tổn hại, chết tế bào cơ. Quá trình tế bào cơ bị phân huỷ sẽ tạo ra các chất trung gian lắng đọng tại thận và khi thận không thể đào kịp sẽ gây ra suy thận cấp.

“Tất cả mọi người đều có thể gặp hiện tượng tiêu cơ vân, suy thận cấp nếu hoạt động gắng sức với cường độ cao. Vì thế, khi vận động thể thao, lao động dùng nhiều thể lực có hiện tượng đau mỏi cơ, mệt nhiều, tụt huyết áp thì cần đến viện ngay để được thăm khám”, bác sĩ Phong khuyên.

Ngoài ra với các trường hợp chạy đường dài, vận động viên có thể đối mặt với các tình trạng nguy hiểm khác như hạ đường huyết do mất năng lượng quá nhiều không được bù kịp. Đặc biệt việc thiếu đường cung cấp cho não và tim có thể dẫn tới tình trạng choáng và nặng nề hơn là đột quỵ não.

Hoặc cũng có thể gây nên tình trạng co mạch dẫn tới co thắt mạch não, từ đó gây tăng huyết áp có thể dẫn đến đột quỵ não. Hay co thắt mạch vành tim dẫn tới thiếu máu cơ tim gây nhồi máu cơ tim…

Để đảm bảo an toàn khi chạy marathon nói riêng và hoạt động thể thao nói chung, mọi người cần khám sức khỏe kỹ lưỡng trước khi tham gia, nhất là sức khỏe tim mạch. Khi tham gia cần khởi động kỹ lưỡng, đồng thời quá trình hoạt động có vấn đề bất thường thì cần dừng lại và báo cho lực lượng y tế.

Loại lá có độc dược chết người

Lá ngón còn được gọi là cây rút ruột, cây xóa nợ, đoạn trường thảo và nhiều tên gọi khác, tùy theo cách gọi của từng địa phương vùng miền.

Theo Y học hiện đại, cây lá ngón được coi là một trong bốn loại cây có độc tính cao nhất (thuốc độc bảng A). Theo TS.BS Nguyễn Trung Nguyên, Giám đốc Trung tâm chống độc bệnh viện Bạch Mai (Hà Nội), lá ngón là loại cây có độc tính cao, thường mọc tự nhiên ở các tỉnh miền núi phía Bắc. Dù đã được ngành y tế cảnh báo nhiều, nhưng nhiều người vẫn nhầm cây này là rau nên hái về ăn, dẫn đến nguy kịch tính mạng.

Nhiều người nhầm tưởng cây lá ngón là rau ăn được. Ảnh minh họa.

Mới đây, Khoa Hồi sức tích cực – Chống độc, Bệnh viện đa khoa tỉnh Phú Thọ, đã tiếp nhận 2 chị em bị hôn mê, suy hô hấp sau khi ăn cơm trưa với rau rừng do người quen hái.

Sau bữa ăn khoảng 15 phút, hai chị em gái bị liệt cơ hàm dưới, không nói được, sau đó co giật. Sau khi cấp cứu tại Trung tâm y tế huyện, hai bệnh nhân được chuyển đến bệnh viện tỉnh. Tại đây, hai bệnh nhân nhanh chóng được rửa dạ dày, duy trì thở máy qua ống nội khí quản, kiểm soát hô hấp, tim mạch, dùng thuốc chống co giật, dùng than hoạt giải độc qua sonde dạ dày.

Trong quá trình rửa dạ dày cho 2 bệnh nhân, các bác sĩ đã phát hiện lá ngón trong hệ tiêu hóa người bệnh và chẩn đoán, cả hai ngộ độc do chất độc trong loại rau này.

Ngộ độc lá ngón xuất hiện nhanh, nặng và dễ tử vong

Theo bác sĩ Trung, trong lá ngón có chứa một chất kịch độc có thể ngay lập tức gây ra cái chết, đó chính là hoạt chất cực độc alkaloid – một loại độc tố nguy hiểm. Các alkaloid chứa trong toàn bộ cây, độc tính giảm dần theo thứ tự rễ, lá, hoa, quả và thân cây. Alkaloid là những hợp chất hữu cơ có chứa dị vòng nitơ, có tính bazơ, thường gặp ở trong nhiều loài thực vật, đôi khi còn tìm thấy trong một vài loài động vật. Alkaloid có hoạt tính sinh lý rất cao đối với cơ thể con người và động vật, nhất là đối với hệ thần kinh. Một lượng nhỏ alkaloid đủ chất độc gây chết người.

Nghiên cứu về lá ngón được tiến hành tại Khoa Sinh, Đại học Đà Lạt cho thấy, giã lá ngón thành nước (10g lá, 10ml nước) cho chuột uống 3 giọt, sau 9 phút chuột chết vì co giật. Ăn ba lá hoặc một lá với một chút rượu sẽ chết. Chuyên gia lưu ý lá ngón không những rất giống mà còn mọc gần nhiều cây thuốc và rau ăn nên dễ dẫn đến sự nhầm lẫn gây hậu quả chết người.

Người bị ngộ độc lá ngón có các triệu chứng khát nước, đau họng, chóng mặt, hoa mắt, buồn nôn, sau đó dẫn đến mỏi cơ, thân nhiệt hạ, huyết áp hạ, răng cắn chặt, sùi bọt mép, đau bụng dữ dội, tim đập yếu, khó thở, đồng tử giãn và chết rất nhanh do ngừng hô hấp.

2 nữ bệnh nhân ngộ độc lá ngón đang được điều trị tại bệnh viện. Ảnh: BVCC.

Cách nhận biết lá ngón 

Cây lá ngón có thân và phần cành không có lông. Trên phần thân hơi có khía dọc.

Lá ngón có hình thuôn dài, mọc đối xứng, đầu nhọn, bóng nhẵn. Lá mọc đối, hình trứng thuôn dài, hơi hình mác, đầu nhọn, phía cuống nhọn hoặc hơi tù, mép nguyên, bóng nhẵn, dài 7-12 cm, rộng 2,5-5,5 cm. Chúng thường mọc thành chùm ở đầu cành.

Hoa lá ngón thường nở vào tháng 6, 8, 10 và có màu vàng với 5 cánh. Quả của lá ngón có màu nâu, thon dài, rộng khoảng 0,5 cm, không có lông bao quanh. Hạt lá ngón khá nhỏ, có màu nâu nhạt. Ở các cành non, lá sẽ có màu xanh lục nhưng khá nhạt.

Đến giai đoạn già, lá sẽ chuyển dần sang màu xám nâu nhạt.

Sơ cứu ngộ độc lá ngón

Khi phát hiện người bị ngộ độc cây lá ngón, phương pháp xử trí ban đầu hết sức quan trọng, phải nhanh chóng loại bỏ chất độc ra khỏi cơ thể bằng các biện pháp như: gây nôn, uống đầy nước, móc họng để kích thích gây nôn.

Sau đó nhanh chóng chuyển đến cơ sở y tế gần nhất để loại bỏ độc chất, ngăn cản hấp thu độc chất bằng cách rửa dạ dày, uống than hoạt, truyền dịch. Khẩn trương vận chuyển bệnh nhân tới bệnh viện chuyên khoa có đầy đủ các trang thiết bị cấp cứu điều trị giải độc. Tránh những biến chứng muộn nặng nề, nguy hiểm, nguy cơ dẫn đến tử vong. Hiệu quả cấp cứu chỉ khi được thực hiện sớm dưới 1 giờ.

Hoa và lá của lá ngón. Ảnh minh họa.

Bác sĩ cũng lưu ý việc gây nôn chỉ tiến hành khi bệnh nhân mới ăn xong, bệnh nhân tỉnh, hợp tác. Chỉ dùng biện pháp cơ học (kích thích họng), không dùng thuốc gây nôn vì đến khi thuốc có tác dụng, bệnh nhân nôn thì có thể bệnh nhân bị liệt hầu họng, co giật rất dễ sặc phổi.

Để phòng ngừa ngộ độc lá ngón, biện pháp hữu hiệu nhất là nên chặt bỏ tất cả những cây lá ngón được tìm thấy. Phần lớn bệnh nhân bị ngộ độc lá ngón là do tự tử hoặc bị đầu độc. Cần phát hiện và điều trị kịp thời các bệnh lý tâm thần như trầm cảm, stress… là nguyên nhân gây tự sát. Không nên để những người này tiếp cận với lá ngón.

Cây lục bình (bèo tây) là loại thực vật thủy sinh, thân thảo, sống nổi ở nước hoặc những nơi ẩm ướt. Cây rau có nhiều ở các tỉnh miền Tây nước ta.

BS.CKII Huỳnh Tấn Vũ, Giảng viên Trường đại học Y dược TP.HCM, cho biết các nghiên cứu trên thế giới cho thấy, trong lục bình có một số hợp chất như alkaloid, dẫn xuất phthalate, propanoid và dẫn xuất phenyl có tác dụng cao như kháng khuẩn, kháng nấm, chống oxy hóa và phòng ngừa ung thư. Trong lục bình khô còn chứa lượng chất xơ cao, giàu khoáng chất. Ngoài ra, chiết xuất thô của lục bình cho thấy các hoạt động chống lại vi khuẩn gram dương và gram âm, chống lại các gốc tự do gây hại.

Cây lục bình có nhiều công dụng cho sức khỏe. Ảnh minh họa.

Theo bác sĩ Vũ, tại Đài Loan, Indonesia người dân sử dụng lục bình để làm rau ăn giàu caroten. Nhưng ở nước ta, trước đây, cây rau này chủ yếu sử dụng làm thức ăn cho gia súc.

Vài năm trở lại đây, lục bình được xem là cây quý giá ở nước ta. Nhiều nơi ở các tỉnh miền Tây nước ta trồng lục bình để bán ra thị trường làm rau ăn. Phần thân lục bình phơi khô sử dụng trong ngành trang trí nội thất và làm các đồ dùng trong gia đình.

Bác sĩ Vũ cho biết, ngó lục bình xào giống như ngó sen. Đọt non và cuống lá lục bình có thể dùng để nấu canh với tép, cá lóc, tôm khô. Hoa có thể luộc chấm cá kho hoặc xào với thịt heo hay lòng heo, thịt bò… Hai bộ phận này có thể dùng để lẩu theo sở thích của từng người.

“Nhiều người còn tước ngó non và bông lục bình, rửa sạch để ráo, xào với tóp mỡ, chấm nước mắm ăn với cơm nóng. Canh chua cá lóc nấu với ngó lục bình cũng được xem là món ngon, nhiều người thích ăn”, bác sĩ Vũ chia sẻ.

Trong Đông Y, lục bình có tính mát, vị ngọt, hơi cay nhưng không chứa độc, có tác dụng lợi tiểu, sơ phong, chữa sưng tấy, giải độc và viêm đau như viêm tinh hoàn, viêm hạch bạch huyết, viêm khớp ngón tay, chín mé, sưng nách, sưng bắp chuối ở bẹn, tiêm bị áp xe,… Ngoài các tác dụng này, hoa lục bình còn giúp an thần. Trong đó, thân và lá của cây có công dụng tiêu viêm, giải độc da, giúp chữa ung nhọt, làm giảm sưng. Nó cũng có thế phối trộn với các vị thuốc khác chữa hạch cổ tràng nhạc.

Lục bình xào là món ăn được nhiều người thích ăn. Ảnh minh họa.

Lục bình có khả năng chứa thủy ngân cao, cần ăn cẩn thận

Bác sĩ Vũ lưu ý, khi sử dụng lục bình làm rau ăn hoặc làm thuốc chữa bệnh, người dân cần nhớ rằng, cây rau này mọc ở dạng tự nhiên nên có khả năng hấp thu kim loại nặng như thủy ngân, chì hoặc strontium. Vì vậy, tốt nhất không nên sử dụng lục bình mọc ở những nơi có nguồn nước ô nhiễm để tránh ngộ độc.

Ngoài ra, cũng không nên lạm dụng, ăn món này thường xuyên vì đặc tính hút kim loại nặng mạnh mẽ, do đó cần đề phòng lượng chất độc này tích tụ trong lục bình nhiều hơn các loại thực phẩm khác. Người có cơ địa nhạy cảm không nên ăn hoặc dùng lục bình làm thuốc chữa bệnh bởi các thành phần có trong dược liệu này có thể gây kích ứng dẫn đến ngứa.